مشاوره نوعي اقدام حمايتي مبتني بر علم روانشناسي، در حمايت از فردي آسيب ديده يا در معرض آسيب مي باشد. در اين مقاله به انواع مشاوره و كاربرد آن ها مي پردازيم بنابراين اين مطلب را از دست ندهيد.
مشاوره از نظر لغوي به معناي همكاري كردن، راي و نظر تخصصي ديگران را دريافت كردن به منظور انجام دادن كاري است.
البته مشاوره انواع مختلفي دارد و در موضوعات و زمينه هاي مختلف مثل مشاوره ژنتيك، مشاوره حقوقي و غيره صورت مي گيرد، اما مشاوره در اين زمينه ها ارتباطي به مشاوره روانشناسي ندارد و فرآيند آن نيز كاملا متفاوت است، به اين صورت كه در جلسه مشاوره، گفت و گوي ارتباطي بين دو نفر (مشاور و مراجع) صورت مي گيرد و مراجعه كننده در اين فرايند اطلاعاتي را از مشاور دريافت مي كند و در واقع مي توان گفت كه نوعي يادگيري در مورد موضوع مورد بحث، صورت مي پذيرد.
در جلسات مشاوره روانشناختي نيز اين ارتباط بين مراجع و مشاور صورت مي گيرد، همچنين دريافت اطلاعات و يادگيري نيز از خصوصيات جلسات مشاوره روانشناختي است اما مشاوره روانشناختي بسيار تخصصي تر است و هدف آن بهبود سلامت روان افراد از طريق بررسي و تحليل مشكل، تلاش براي شناخت نكات مهم ذهن و كسب از اطلاعات وسيع درباره خود، است.
مشاوره سبب افزايش سازگاري فرد با خود و ديگران مي شود و مسئوليت و بلوغ عاطفي را افزايش مي دهد، در واقع مشاوره سبب دگرگوني اعتقادات، ارزش ها، نگرش ها و در نهايت تغيير شيوه زندگي افراد مي شود.
تعريف مشاوره
در زير به چند تعريف تخصصي در مورد مشاوره از نظر صاحب نظران مي پردازيم:
- مشاوره رابطه اي حسنه بين مراجع و مشاور است كه مراجع به كمك مشاور به بررسي و تجزيه و تحليل مشكلش مي پردازد و پس از آگاه شدن از ابعاد وجودي اش و شناختن عوامل مزاحم براي تغيير آن ها موفق مي شود (شفيع آبادي، 1383).
- مشاوره رابطه اي است بين دو نفر كه در آن يكي مي كوشد تا ديگري را درك كند و در حل مسائل سازگاري و انطباقي به او كمك كند (صافي، 1381).
- پنكي به نقل از شفيع آبادي (1383)، معتقد است كه مشاوره يك روش طبي است كه در طي فرايند آن نياز است كه ابتدا مشكل مراجع با دقت تمام تشخيص داده شود و سپس براي درمان آن اقدام شود. به نظر او مشاوره، فعاليتي تخصصي است كه به درمان مشكلات عاطفي نسبتا سطحي، كه علت هاي جسماني ندارند، مي انجامد.
تفاوت مشاوره با روان درماني چيست؟
هرچند كه ممكن است مشاوره و روان درماني در بسياري از مواقع به جاي يكديگر استفاده شوند اما اين دو از بسياري از جهات از جمله اهداف، تعداد و زمان برگزاري جلسات با يكديگر تفاوت دارند.
روان درماني فرايندي است با هدف درمان و معالجه مشكلات روان شناختي افراد و درمانگر دوره ديده با هدف تعديل و حذف يا كنترل و كاهش نشانه هاي آشفتگي فرد، وارد رابطه مراجع – درمانگر مي شود. درمان اختلالاتي مثل اضطراب، افسردگي، وسواس و همچنين اختلالات روان پريشي مثل اسكيزوفرني و اختلالات شخصيت از جمله اختلال پارانوئيد در جلسات روان درماني اتفاق مي افتد.
اما مشاوره بيشتر از اينكه متمركز بر درمان باشد با هدف يادگيري ايجاد مي شود، در جلسات مشاوره بيشتر جنبه هاي هوشيار شخصيت و زندگي افراد مورد بررسي قرار مي گيرد، اما در روان درماني جنبه هاي ناهشيار نيز مورد بررسي قرار مي گيرند، در جلسات مشاوره تمركز، بيشتر بر زمان حال و آينده است اما هدف روان درماني حل تعارضات گذشته و پيشين است به طوري كه روان درمانگر بيشتر به دنبال بازسازي است و مشاور براي بازپروري افراد تلاش مي كند.
به طور كلي مي توانيم بگوييم كه هدف مشاوره پيشگيري و هدف روان درمان درماني معالجه است، هر چند كه در بسياري از مواقع نياز هست كه جلسات روان درماني و مشاوره همسو با يكديگر اتفاق بيفتند.

انواع مشاوره
تقسيم بندي مشاوره به دو طريق صورت مي گيرد:
- تعداد مراجعان و مشاوران در جلسات مشاوره
- موضوع و محتواي جلسات مشاوره
تقسيم بندي مشاوره، از نظر تعداد مراجعان و مشاوران به صورت زير است:
مشاوره فردي: در مشاوره فردي جلسات مشاوره دو نفره است و در جلسات مشاوره يك مراجع و يك مشاور حضور دارد.
مشاوره گروهي: در مشاوره گروهي بر خلاف مشاوره فردي، يك نفر مراجع و يك نفر مشاور وجود ندارد.
در اين نوع مشاوره ممكن است تعدادي از افرادي كه مشكلاتي شبيه به يكديگر دارند گرد هم جمع شوند و در حضور يك مشاور به بررسي مشكلاتشان بپردازند، به اينصورت كه افراد به نوبت مشكلاتشان را مطرح مي كنند و منتظر نظر مشاور و حتي نظر ديگر اعضاي گروه مي مانند. در اين نوع مشاوره امكان تبادل و گفت و گوي بالايي وجود دارد، همچنين وقتي افراد در گروهي قرار مي گيرند كه افراد مشابه خود را مشاهده مي كنند و متوجه مي شوند كه تنها شخصي نيستند كه مشكل دارند، از احساسات منفي شان كم مي شود و انگيزه بيشتري براي حل مشكلشان پيدا مي كنند. در اين جلسات ممكن است افرادي كه مشكلات مشابه داشتند از تجربياتشان نيز صحبت كنند. (چند مراجع و يك مشاور).
پيشنهاد مشاور: چگونه گذشته بد را فراموشي كنيم؟ بيماري مرور خاطرات گذشته
نوع ديگر مشاوره گروهي به اين صورت است كه در جلسه مشاوره، مشكل يك نفر مراجعه كننده در حضور دو يا چند مشاوره مورد بررسي قرار مي گيرد. اين در صورتي است كه مشكل مراجع از پيچيدگي زيادي برخوردار باشد و لزوم ارائه و بررسي نظرات متخصصان مختلف وجود داشته باشد.
در تقسيم بندي از نظر موضوع، مشاوره شامل موارد زير مي شود:
- مشاوره تحصيلي
- مشاوره شغلي
- مشاوره ازدواج
- مشاوره خانواده
- مشاوره كودك
- مشاوره سازشي يا شخصي
وظايف و كاركردهاي مشاوره در زمينه هاي مختلف
مشاوره تحصيلي
هدف اصلي مشاوره تحصيلي كمك به دانشجويان و دانش آموزان براي هدف گزيني و برنامه ريزي تحصيلي است.
همچنين مشاور در مراحل سخت و زمان هايي كه محصل نااميد شده است كمك بسيار زيادي به افراد مي كند.
بالا بردن اعتماد به نفس، مديريت كردن وقت، بررسي و درمان اختلالات يادگيري، آموزش روش هاي بهتر يادگيري، كمك به فرد براي كاهش اضطراب و استرس افراد و افزايش انگيزه در فرد، از جمله وظايف مشاوره تحصيلي است.
مشاوره شغلي
هدف مشاوره شغلي كمك به افراد در جهت شناخت خود و دنياي كسب و كارشان است.
مشاوره شغلي مي تواند به افراد كمك كند كه بتوانند تصميم هاي مورد نياز خود را در مورد شغل مد نظرشان بگيرند اما وظيفه مشاور شغلي تنها در اين زمينه محدود نمي شود بلكه مشاور شغلي براي اينكه افراد بتوانند براي موقعيت هاي مهم زندگي خود بهترين تصميم گيري ها را داشته باشند، دانش و مهارت اين كار را در اختيار آن ها مي گذارد.
همچنين اگر در موقعيت هاي زير قرار گرفتيد بهترين كار اين است كه به مشاور شغلي مراجعه كنيد:
- در صورتي كه از شغل خود رضايت نداريد و هميشه به سختي در محل كار خود حاضر مي شويد.
- زماني كه قصد داريد شغلتان را تغيير دهيد و بابت اين تغيير شغل استرس داريد و از همه مهمتر اينكه دقيقا نمي دانيد بايد چه فرايندي را طي كنيد.
- وقتي كه در حال تحصيل در رشته اي خاص هستيد اما هدفتان را در آن مسير گم كرده ايد و بارها از خودتان مي پرسيد كه چرا دارم اين رشته را مي خوانم؟ مي خواهم بعد از فارغ التحصيلي در اين رشته چه كنم؟ مسير اصلي من چه خواهد بود؟
مواردي كه بيان شد تنها بخشي از شرح وظايف مشاور شغلي است ولي به طور كلي هر زمان كه احساس كرديد در مسير شغلي و زندگي آينده تان سردرگم هستيد مشاور شغلي مي تواند به شما كمك كند.
مشاوره ازدواج
مشاوره ازدواج به عنوان بخشي از زوج درماني فعاليت مي كند.
هدف مشاور ازدواج اين است كه زوجين را در انتخاب همسري مناسب راهنمايي كند ولي اين راهنمايي به اين صورت نيست كه به افراد مطلقا بگويد كه با فرد مورد نظرتان ازدواج كنيد يا نه، بلكه وظيفه مشاور در جلسات مشاوره ازدواج، آگاه سازي افراد است، به اين صورت كه مشاور تلاش مي كند تا شخصيت افراد را با جزئيات بيشتري مورد بررسي قرار دهد و ابعاد مختلف شخصيت هر دو فرد را به يكديگر نشان دهد و افراد را در جريان تفاوت ها و شباهت هاي تسهيل ساز يا مشكل آفرين قرار دهد و همچنين مشكلات احتمالي كه ممكن است زوجين، بعد از ازدواج با يكديگر داشته باشند را شرح مي دهد و در نهايت تصميم گيري نهايي را بر عهده خود فرد مي گذارد.
بررسي آمادگي طرفين براي ازدواج و بررسي سلامت روان آن ها و همچنين آموزش مهارت هاي زندگي به زوجين، از ديگر كاربردهاي مشاوره ازدواج مي باشد.
جلسات مشاوره ازدواج نيازمند حضور هر دو زوج با يكديگر است اما ممكن است در بعضي از جلسات نياز باشد كه مشاور تنها با يكي از زوجين صحبت كند و جلسات مشاوره به صورت فردي باشد.
مشاوره طلاق
مشاوره طلاق براي زوج هايي كه در آستانه طلاق هستند كاربرد دارد. اين نوع مشاوره مي تواند با در نظر گرفتن جوانب مختلف، اين مسئله را مورد بررسي قرار دهد كه آيا طلاق به صلاحشان هست يا خير. همچنين در بسياري از مواقع مشكلات بين زوجين حل شدني است و مشاور با بررسي مشكلاتشان، آن ها را تشويق به حل مشكلشان مي كند و امتناع از اقدام براي طلاق مي كند، يعني زوجين گاهي گمان مي كنند كه به آخر خط رسيده اند اما اينطور نيست و هنوز هم مي توان براي حفظ زندگي مشترك اقداماتي انجام داد.
گاهي نيز مشاور در جلسات مشاوره طلاق تشخيص مي دهد كه ادامه زندگي مشترك مي تواند آسيب هاي به مراتب بيشتري به يكي يا هر دوي زوجين و همينطور فرزندان وارد كند كه در اينصورت در اين مورد به آن ها آگاهي مي دهد و تصميم نهايي را بر عهده آن ها مي گذارد.
از آنجايي كه طلاق يكي از پر استرس ترين رويدادهاي زندگي است، مشاور طلاق نياز است كه با ايجاد آمادگي در ذهن افراد به آن ها كمك كند تا خود را با رويايي با شرايط زندگي جديد آماده كنند و خود را با آن وفق دهند.
مشاوره خانواده
معمولا خانواده در معرض مشكلات و تنش هاي مختلفي قرار مي گيرند و اين مشكلات و تنش هاي خانوادگي مي تواند منجر به ايجاد تعارضات بين فردي و ايجاد فاصله و تنش بين اعضاي خانواده شود، در چنين شرايطي مشاور خانواده مي تواند سبب كاهش استرس و تعارضات درون خانواده شود و رابطه بين اعضاي خانواده را بهبود ببخشد و آن را ارتقا دهد.
مشاور خانواده مي تواند به درك نقش خود در خانواده و افزايش مسئوليت پذيري شان كمك كند و به افراد نحوه برقراري درست ارتباط و صحبت كردن در مورد احساسات منفي و مثبت را آموزش دهد.
برخي از مواقع پيش مي آيد كه يكي از اعضاي خانواده از معلوليت و ناتواني خاصي رنج مي برد، از آنجا كه خانواده ارتباط و پيوستگي عميقي با يكديگر دارند و شرايط و موقعيت يكي از اعضاي خانواده بر ديگر اعضاي خانواده و عملكرد آن ها تاثير مي گذارد، اين ناتواني يا معلوليت يكي از اعضاي خانواده مي تواند منجر به پريشاني كل اعضاي خانواده شود، در چنين شرايطي مشاور خانواده مي تواند به افراد كمك كند تا نحوه كنار آمدن و سازگاري با چنين مسئله اي را بياموزند و بتوانند ارتباط مطلوبي با فرد ناتوان و ديگر اعضاي خانواده برقرار كنند.
شادتر كردن خانواده نيز يكي ديگر از اهداف مشاوره خانواده است. با توجه به رشد روز افزون تكنولوژي، تلفن هوشمند و فضاي مجازي، افراد بيشتر در لاك خود فرو رفته اند و شيوه درست زندگي كردن و شاد زيستن را فراموش كنند و نحوه لذت بردن از زندگي در كنار اعضاي خانواده را بلد نباشند، مشاور خانواده در اين امر مي تواند كمك شاياني به اعضاي خانواده بكند.
منبع : انواع مشاوره در مركز مشاوره ستاره ايرانيان
برچسب:
،
ادامه مطلب
بازدید: